Szkoła Główna Handlowa w Warszawie była 25 maja 2023 r. miejscem debaty eksperckiej dotyczącej edukacji i pracy w branży TSL. Jednym z jej uczestników była rzecznik prasowa ZMPD, dyrektor Departamentu Władz Statutowych, Strategii i Komunikacji ZMPD Anna Brzezińska.

Uczestnicy debaty stanowili szeroki przekrój interesariuszy – wśród nich znaleźli się zarówno przedstawiciele branży TSL, jak Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, a także uczelni wyższych oraz szkół zawodowych, wśród których znaleźli się uczniowie szkoły w Mińska Mazowieckiego.

Ilu brakuje kierowców?

Dyskusję moderował dr hab. Paweł Lesiak, kierownik podyplomowych studiów „Transpoort i Logistyka”, który rozpoczął od kluczowego pytania: ilu brakuje kierowców? Paneliści podkreślali, że co prawda nie ma dokładnych danych, lecz szacunkowo można liczyć, że deficyt kierowców w branży transportowej wynosi ok. 150-200 tys. osób. Jak widać, problem jest ogromny. Oczywiście to nie jest tak, że tyle pojazdów stoi w bazie i nie zarabia. Polskie firmy radzą sobie z tym problemem, sprowadzając pracowników m.in. z Ukrainy i Białorusi, a także coraz częściej z Azji. W sumie obcokrajowców zatrudnionych na stanowisku kierowcy w polskich firmach przewozowych jest ok. 160 tys. 

Jakoś dajemy sobie radę, ale...

Z tego widać, że – jak na razie – przewoźnicy jakoś sobie radzą z deficytem kierowców, ale nie znaczy to, że będą sobie radzić wiecznie. Ta grupa zawodowa jest coraz starsza – wiek kierowców jest wyższy niż średnia w całej gospodarce, z kolei liczba młodych kierowców jest niższa niż wiekowa średnia krajowa. Problem będzie narastał także z tego względu, że nadal 86,6 proc. całego transportu w Polsce wykonywany jest na kołach. I szybko to się nie zmieni.

Brakuje mody na bycie kierowcą

Choć kierowca w transporcie międzynarodowym zarabia całkiem nieźle –  mniej więcej dwukrotność średniej krajowej, to jednak nie ma, jak np. w Stanach Zjednoczonych, mody na bycie kierowcą – w USA to wręcz styl życia. Dziś wiele młodych osób chce zostać youtuberami lub influencerami. Uczestnicy debaty zastanawiali się nad przyczynami takiego stanu rzeczy. Choć praca jest ciekawa i atrakcyjna, idealna dla osób, które nie lubią monotonii, a kierowcy mają do dyspozycji nowoczesne samochody, to jednak trudno ją pogodzić z życiem rodzinnym, a warunki na parkingach często wołają o pomstę do nieba.

– Nikt nie chce spędzać w samochodzie całych tygodni. Kierowcy śpią w kabinach, nie mają się gdzie umyć. Poza tym dziś każdy pracownik dąży do równowagi między pracą a życiem rodzinnym – powiedział Juliusz Skurewicz z Polskiej Izby Spedycji i Logistyki. Zagraniczni kierowcy często nie znają języka polskiego, co od razu stawia ich w trudnym położeniu. W szkołach i ośrodkach szkolenia kierowców brakuje nie tylko odpowiednio wyszkolonej kadry, lecz kadry w ogóle. Konkurencję firmom transportowym robi wojsko – MON oferuje młodym ludziom-potencjalnym kierowcom, niezłe warunki finansowe – ok. 4-4,5 tys. zł netto plus dodatek za brak stałej kwatery. 

Konsternacja panelistów

Uczestnicy debaty z konsternacją przyjęli wypowiedź Juliusza Skurewicza, który stwierdził, że problem deficytu kierowców jest sztucznie wykreowany przez branżę, ponieważ nikt nie wie, ilu ich tak naprawdę brakuje, a szacunki są sprzed 6-7 lat. – Nie mogę się zgodzić z tą opinią – zareagowała dyr. Anna Brzezińska. – O tym, jak bardzo trudno pozyskać kierowców świadczy chociażby przykład przewoźników autokarowych. Branża turystyczna wychodzi z pandemii, ale przewoźnicy autokarowi muszą funkcjonować na mocno zaciągniętym hamulcu, bo nie ma kto jeździć. Kierowców szukają wszędzie – podkreśliła przedstawicielka ZMPD dodając, że kierowcy zawodowi to wysokiej klasy profesjonaliści, mogący ustalać z pracodawcami odpowiadające im warunki pracy. – Nie bez znaczenia jest wysokość wynagrodzenia. Ostatnio sporo rozmawiam z uczniami. Oni już teraz, na etapie edukacji, doskonale zdają sobie sprawę z tego, że zarobki są atrakcyjne nawet dla początkującego kierowcy. Wiedzą, że mając taką pensję, będą mogli wziąć kredyt i kupić mieszkanie – dodała dyr. Anna Brzezińska.

Juliusz Skurewicz ad vocem w późniejszej wypowiedzi dodał, że brakuje polskich kierowców. – Na ich miejsce przyjdą jednak Ukraińcy, Rumuni, Kazachowie – wymieniał reprezentant PISiL. – Nie bardzo rozumiem, dlaczego skupiamy się na kierowcach. Postęp techniczny jest tak duży, że za kilka-kilkanaście lat lat pojazdy autonomiczne wyeliminują problem braku kierowcami – powiedział Juliusz Skurewicz.

MEiN: Jesteśmy świadomi wagi problemu

Zastępca dyrektora Departamentu Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego Ministerstwa Edukacji i Nauki Marianna Brzozowska-Skwarek podkreśliła, że ministerstwo jest świadome problemu, lecz należy pamiętać, że głównym zadaniem resortu jest umożliwienie uczniom kształcenia na konkretnym kierunku. – Resort nie ma wpływu na wybór zawodu przez młodego człowieka, minister edukacji nie może sam wprowadzać zmian w podstawie programowej. Robi to na wniosek ministra właściwego – przypomniała Marianna Brzozowska-Skwarek. – Od 2019 r. ściślej związaliśmy kształcenie z pracodawcami. W każdej szkole kształcącej zawodowo jest obowiązek takiej współpracy, może ona przyjmować różne kształty. Poza tym warto przypomnieć, że corocznie publikowana jest prognoza zapotrzebowania na zawody. W ostatniej jest pięć dotyczących transportu. Realną korzyścią jest to, że te zawody otrzymują wyższą subwencję – dodała przedstawicielka MEiN.

ZMPD od lat promuje zawód kierowcy

Dyr. Anna Brzezińska podkreśliła wieloletnie zaangażowanie ZMPD najpierw w przywrócenie możliwości uczenia przyszłych kierowców w szkołach, a dziś w rozwijaniu tego kierunku. – Jednym z naszych wielu aktywności na tym polu jest współpraca z firmą Daimler Truck Polska przy organizacji ogólnopolskiej akcji promującej zawód kierowcy „Actros Team. Ruszamy do szkół” – przypomniała dyr. Anna Brzezińska.

Komercyjne szkolenia będą droższe

Oddzielnym wątkiem w dyskusji była kwestia szkoleń i zdobywania komercyjnych uprawnień. Obecnie zdobycie prawa jazdy to koszt ok. 10-12 tys. zł. A będzie drożej. Wojciech Góra z Polskiej Izby Gospodarczej Ośrodków Szkolenia Kierowców zwrócił bowiem uwagę na fakt, że obecna cena szkolenia dotyczy nauki na samochodzie ciężarowym z przyczepą. – Od 2025 r. nauka będzie się odbywała na ciągniku siodłowym z naczepą, co spowoduje wzrost kosztu kursu o ok. 2,5 tys. zł. – powiedział Wojciech Góra.

Debata była częścią Targów Pracy w branży TSL, a organizatorem wydarzenia było Studenckie Koło Naukowe Transportu, Spedycji i Logistyki SGH.

Opr. ZMPD/DWSK/PG