Sygnatariusze Forum Transportu Drogowego 13 kwietnia 2021 r. podczas posiedzenia w formie online wypracowali wspólne stanowisko wobec wdrożenia nowego systemu poboru opłat e-TOLL.

Posiedzenie Forum Transportu Drogowego, podczas którego omówiono projekt wdrożenia nowego systemu poboru opłat w kontekście uzyskanych informacji podczas spotkania zorganizowanego przez Krajową Administrację Skarbową 8 i 12 kwietnia 2021 r., zostało zwołane w trybie pilnym ze względu na fakt, że już następnego dnia, 14 kwietnia 2021 r., odbędzie się sejmowa debata nad projektem zmian ustawy; tego samego dnia do projektu ma się także odnieść sejmowa komisja ds. transportu i infrastruktury. 

Forum Transportu Drogowego otworzył i przywitał uczestników przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Drogowego Piotr Litwiński, natomiast prezes Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce Jan Buczek przybliżył temat dyskusji. Podkreślił, że uchwalona w maju 2020 r. ustawa została przyjęta bez konsultacji ze środowiskiem. Wspomniał o działaniach ZMPD, m.in. pisma do ministra finansów Tadeusza Kościńskiego, w których Zrzeszenie wskazywało na ułomności ustawy. Pisma pozostały bez odpowiedzi.

W zgodnej opinii przedstawicieli branży system nie tylko nie jest gotowy do wdrożenia, lecz nawet nie ma możliwości jego testowania. Przede wszystkim nie ma urządzeń pokładowych (OBU). Co więcej - szansa na to, by się pojawiły do końca czerwca w minimalnej choćby liczbie pół miliona sztuk, jest żadna. Zaproponowany przez administrację państwową trzytygodniowy okres przejściowy sygnatariusze Forum Transportu Drogowego uznali za żart. Trzecim elementem, na który nie ma zgody przewoźników, to waloryzacja stawek za korzystanie z płatnych dróg na podstawie wskaźnika inflacji, co jest niezgodne przepisami unijnymi. Te bowiem mówią o ewentualnym wzroście kosztów tylko i wyłącznie w powiązaniu z kosztami utrzymania i rozwoju infrastruktury drogowej. Transportowcy domagają się także poniechania nakładania kar za nie opłacony przejazd płatną drogą (w przypadku takiego zdarzenia wystarczy, jak to ma miejsce w innych krajach, wezwanie do zapłaty) oraz odpowiedniej kampanii informacyjnej dotyczącej wdrożenia i funkcjonowania nowego systemu poboru opłat.

Administracja publiczna doskonale zdając sobie sprawę z faktu, że nie ma szans na to, by urządzenia pokładowe trafiły po przewoźników na czas, preferuje darmową aplikację mobilną, z której przewoźnicy z wielu powodów nie chcą korzystać. Aplikacja to darmowy prezent, za który trzeba będzie zapłacić, i to słono – chociażby w postaci konieczności zakupu smartfonów do każdego pojazdu oraz kosztownych rozliczeń (co dotyczy zwłaszcza przewoźników z innych państw) związanych z transmisją danych. Wspomniał o tym m.in. prezes Ogólnokrajowego Stowarzyszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych i Spedytorów „PODLASIE” Karol Rychlik.

– Państwo jest operatorem systemu i to państwo powinno zapewnić użytkownikom odpowiednie urządzenie pokładowe – powiedział Jan Buczek. – Problemy techniczne mogą spowodować, że nie zostanie naliczona opłata za przejazd. Nie chcemy wchodzić w dyskusję, czy wzięło się to stąd, że akurat telefon miał wyładowaną baterię, czy dlatego, że operator nie zapewnił odpowiedniego sygnału, itd. Chcemy płacić za korzystanie z autostrad na podstawie sprawnie funkcjonującego systemu, za który państwo weźmie stuprocentową odpowiedzialność – powiedział prezes Zrzeszenia. – Kluczem do wszystkiego jest to, że – jak wynika z rządowych założeń – to przewoźnik ma wziąć na siebie wszelkie konsekwencje dotyczące wadliwości systemu. Na to absolutnie nie możemy się zgodzić – dodał prezes ZMPD. Zgodził się z nim dyrektor generalny ZMPD Wiesław Starostka, który przedstawił dokładną analizę i ocenę sytuacji. Ustawa jednoznacznie przerzuca na przewoźnika koszty i ryzyka związane z funkcjonowaniem systemu e-TOLL. – To przewoźnik ma pilnować, by urządzenie pokładowe działało prawidłowo, pilnować, by dane były odpowiednio przesyłane. Tymczasem dwa i pół miesiąca przed uruchomieniem systemu na rynku są zaledwie dwaj operatorzy OBU, którzy w żaden sposób nie mają możliwości nawet zbliżenia się do oczekiwanych przez branżę liczby urządzeń. Już dziś można śmiało powiedzieć: 1 lipca nie będzie OBU od prywatnych operatorów, a ZSL to mała skala, by wypełnić tę lukę – powiedział dyrektor generalny ZMPD. W tym tonie wypowiedział się także Dyrektor Departamentu Transportu ZMPD Piotr Mikiel. – Rząd uznał, że aplikacja spełnia ustawowy warunek udostępnienia przewoźnikom odpowiedniego urządzenia, tymczasem opłaty drogowe opierają się na OBU. Te urządzenia powinien zapewnić operator systemu, a nie rynek. i przede wszystkim – musi być odpowiedni czas na testowanie systemu e-TOILL, minimum sześć miesięcy – powiedział dyr. Piotr Mikiel. 

– System ma bazować tylko i wyłącznie na aplikacji, której jeszcze nie widzieliśmy; wszystkie prezentacje zostały nam przedstawione na wersjach próbnych – powiedział Mariusz Derdziak z Polskiej Unii Transportu. – Dziś nie ma OBU. 1 lipca może będzie ich kilkaset, a potrzeba kilkaset tysięcy. Rząd wprowadza jakieś podwórkowe rozwiązania, to wszystko jest nie do końca poważne – dodał Mariusz Derdziak.

Kolejną niezrozumiałą kwestią jest narzucanie operatorom kart flotowych opłaty abonamentowej od każdego pojazdu przez firmę, która wygrała przetarg. Takiego rozwiązania nie ma w całej Europie. Jasne jest, że operatorzy będą przerzucać te koszty na przewoźników. 

Prezes Pomorskiego Stowarzyszenia Przewoźników Drogowych Tomasz Rejek oraz prezes Stowarzyszenia Przewoźników Drogowych DOLNY ŚLĄSK Zygmunt Sieńko rozwiali mit dotyczący sprawnego systemu, a związany ze sprawną rejestracją w systemie, przypominając ten proces przed wejściem systemu viaTOLL. – W naszym stowarzyszeniu pracowało wtedy przez dwa miesiące pięć osób na dwie zmiany – powiedział Tomasz Rejek. – Na Śląsku sytuacja była dramatyczna. By zarejestrować przewoźników, trzeba było zatrudnić 12 osób, które pracowały po 20 godzin na dobę. Nie opanujemy sytuacji w ciągu półtora miesiąca. Po 1 lipca autostrady staną, a parkingi będą zawalone ciężarówkami – prorokuje prezes Zygmunt Sieńko. Najprościej byłoby po prostu przerzucić dane z jednego systemu do drugiego, lecz przedstawiciele administracji tłumaczą, że z technicznego punktu widzenia jest to niemożliwe do wykonania, bowiem „dane są bardzo niskiej jakości i trudne do transferu do nowego systemu”. Prawda jest jednak taka, że trzeba byłoby po prostu za nie zapłacić aktualnemu operatorowi systemu viaTOLL.

Moderatorem Forum Transportu Drogowego był Sławomir Jeneralski.

Sygnatariusze FTD przyjęli stanowisko (w załączeniu), które tego samego dnia otrzymali: 

•    Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki
•    Wiceprezes Rady Ministrów, minister rozwoju, pracy i technologii Jarosław Gowin
•    Minister Infrastruktury Andrzej Adamczyk
•    Minister Finansów Tadeusz Kościński
•    Sekretarz Stanu, Szef Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska
•    Marszałek Sejmu Elżbieta Witek
•    Marszałek Senatu Tomasz Grodzki
•    Przewodniczący Sejmowej Komisji Infrastruktury Paweł Olszewski
•    Prezydium Sejmowej Komisji Infrastruktury
•    Przewodniczący Senackiej Komisji Infrastruktury Jan Hamerski
•    Prezydium Senackiej Komisji Infrastruktury
•    Przewodniczący Klubów Parlamentarnych

Opr. ZMPD/DWSK/PG