Kryzys wywołany koronawirusem stanowi wyzwanie zapewnienia ochrony zdrowia ludności przy jednoczesnym unikaniu zakłóceń w swobodnym przepływie osób, towarów i usług w całej Europie. Wdrożenie polityki UE w zakresie kontroli osób i towarów powinno podlegać zasadzie solidarności między państwami członkowskimi.

Aby uniknąć niedoborów oraz zwiększania społecznych i ekonomicznych trudności, które są udziałem wszystkich państw europejskich, kluczowe jest utrzymanie funkcjonowania jednolitego rynku. W związku z tym państwa członkowskie nie powinny podejmować działań, które zagrażają bezpieczeństwu integralności jednolitego rynku towarów, w szczególności łańcuchów dostaw, ani angażować się w jakiekolwiek nieuczciwe praktyki.

Państwa członkowskie muszą zawsze przyjmować własnych obywateli i rezydentów oraz ułatwiać tranzyt innych obywateli i rezydentów UE, którzy wracają do domu. Biorąc pod uwagę środki związane z zarządzaniem granicami kluczowa jest koordynacja na poziomie UE.

Wytyczne określają zasady zintegrowanego podejścia do skutecznego zarządzania granicami, w celu ochrony zdrowia przy jednoczesnym zachowaniu integralności jednolitego rynku.

I. Transport towarów i usług

1. Sektor transportu i mobilności ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia ciągłości gospodarczej. Niezbędne są wspólne i skoordynowane działania. Usługi transportu awaryjnego powinny mieć pierwszeństwo w systemie transportu (np. „zielonymi pasami”).
2. Środki kontroli nie powinny podważać ciągłości działalności gospodarczej lecz zachować funkcjonowanie łańcuchów dostaw. Niezakłócony transport towarów ma kluczowe znaczenie dla utrzymania dostępności towarów, w szczególności pierwszej potrzeby, takich jak żywność (w tym zwierzęta hodowlane), niezbędny sprzęt medyczny i ochronny. Generalnie takie środki nie powinny powodować poważnych zakłóceń w łańcuchach dostaw, niezbędnych usług świadczonych w interesie ogólnym oraz gospodarek narodowych i gospodarki UE jako całości.
3. Należy umożliwić podróże zawodowew celu zapewnienia transportu towarów i usług. W tym kontekście ułatwienie bezpiecznego przemieszczania się pracownikom transportu, w tym kierowcom ciężarówek, maszynistom, pilotom i załogom samolotów, przekraczających granice wewnętrzne i zewnętrzne jest kluczowe, by zapewnić odpowiedni przepływ towarów i niezbędnych osób. 
4. W przypadku, gdy państwa członkowskie nakładają ograniczenia na transport towarów i pasażerów ze względu na zdrowie publiczne, należy to zrobić tylko wtedy, gdy ograniczenia te są:5. Wszelkie planowane ograniczenia związane z transportem należy zgłaszać Komisji i wszystkim pozostałym państwom członkowskim w odpowiednim czasie, a przede wszystkim zanim zostaną wdrożone, bez uszczerbku dla szczegółowych zasad, które mają zastosowanie do środków nadzwyczajnych w sektorze lotniczym.

II. Transport towarów

6. Państwa członkowskie powinny zachować swobodny przepływ wszystkich towarów. W szczególności powinny gwarantować łańcuch dostaw podstawowych produktów, takich jak leki, sprzęt medyczny, niezbędne i łatwo psujące się produkty spożywcze i zwierzęta hodowlane. Żadne ograniczenia nie powinny być nałożone na obrót towarami na jednolitym rynku, w szczególności (ale nie tylko) niezbędnymi, związanymi ze zdrowiem i łatwo psującymi się, z naciskiem na artykuły spożywcze, chyba że są należycie uzasadnione.
Państwa członkowskie powinny wyznaczyć pasy priorytetowe dla transportu towarowego (np. „zielone pasy”) i rozważyć zniesienie istniejących zakazów weekendowych.
7. Nie należy przeprowadzać żadnej dodatkowej certyfikacji towarów w legalnym obrocie na jednolitym rynku UE. Należy zauważyć, że według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności nie ma dowodów na to, że żywność jest źródłem lub źródłem transmisji Covid-19
8. Pracownicy związani z branżą transportową, zwłaszcza, ale nie tylko, dostarczający niezbędne towary, powinni być w stanie przekraczać granice w razie potrzeby, a ich bezpieczeństwo w żadnym wypadku nie powinno być zagrożone.
9. Państwa członkowskie powinny zapewnić stałe rezerwy w celu zaspokojenia potrzeb społecznych, aby uniknąć paniki zakupowej i ryzyka niebezpiecznego przeludnienia sklepów(…). 
10. W razie potrzeby należy wzmocnić określone węzły transportowe (np. porty, lotniska, centra logistyczne).

III. Środki zdrowotne

11. Należy podjąć odpowiednie środki wobec osób zidentyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla zdrowia publicznego ze względu na Covid-19. Powinny mieć dostęp do odpowiedniej opieki zdrowotnej (…). 
12. W oparciu o najlepsze praktyki organów ds. zdrowia państw członkowskich, następujące kroki są zalecane na granicach zewnętrznych: 13. Aby kontrole te były skuteczne, należy (w ramach dobrych praktyk):
Większość z tych środków ma zostać podjęta przez władze służby zdrowia lub pod ich kontrolą. Władze graniczne odgrywają zasadniczą rolę wspierającą, w tym udzielając informacji pasażerom oraz niezwłocznie kierując sprawy budzące obawy do odpowiednich służb zdrowia.

IV. Granice zewnętrzne

14. Wszystkie osoby, obywatele UE i spoza UE, którzy przekraczają granice zewnętrzne, aby wjechać na teren Strefy Schengen podlegają systematycznym kontrolom na przejściach granicznych. Kontrole graniczne mogą obejmować kontrole zdrowia określone w sekcji III.
15. Państwa członkowskie mają możliwość odmowy wjazdu obywatelom państw trzecich, jeśli wykazują istotne objawy lub byli szczególnie narażeni na ryzyko infekcji i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego.
16. Można zastosować środki alternatywne wobec odmowy wjazdu, takie jak izolacja lub kwarantanna, jeśli są uważane za bardziej skuteczne.
17. Każda decyzja o odmowie wjazdu musi być proporcjonalna i niedyskryminacyjna.
Środek jest uważany za proporcjonalny pod warunkiem, że został podjęty w następstwie
konsultacji z organami ds. zdrowia i uznano go za odpowiedni i konieczny do osiągnięcia celu zdrowia publicznego.

V. Granice wewnętrzne

18. Państwa członkowskie mogą przywrócić tymczasowe kontrole graniczne na granicach wewnętrznych, jeżeli są uzasadnione względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. W krytycznej sytuacji państwo członkowskie może uzasadnić potrzebę ponownego wprowadzenia kontroli granicznych jako reakcję na ryzyko związane z chorobą zakaźną. Państwa członkowskie muszą powiadomić o ponownym wprowadzeniu kontroli granicznych zgodnie z Kodeksem Granicznym Schengen.
19. Takie kontrole powinny być stosowane w sposób proporcjonalny i z należytym uwzględnieniem
zdrowia zainteresowanych osób. Osobom wyraźnie chorym nie należy odmawiać wjazdu, ale należy podjąć odpowiednie środki, jak wskazano w pkt 11.
20. Przeprowadzanie kontroli zdrowia wszystkich osób wjeżdżających na terytorium państw członkowskich nie wymaga formalnego wprowadzenia kontroli na granicach wewnętrznych.
21. Dla obywateli UE, gwarancje określone w dyrektywie dot. swobodnego przepływu osób, muszą obowiązywać. W szczególności należy zapewnić niedyskryminację obywateli – rezydentów państw członkowskich. Państwo członkowskie nie może odmówić wjazdu obywatelom UE lub obywatelom państw trzecich przebywających na jego terytorium i musi ułatwić tranzyt innym obywatelom UE lub rezydentom, którzy wracają do domu. Państwa członkowskie mogą jednak podjąć odpowiednie środki, takie jak zobowiązanie osób wjeżdżających na ich terytorium do poddania się samoizolacji lub podobnym środkom po powrocie z obszaru dotkniętego Covid-19, pod warunkiem że nałożą takie same wymagania na swoich obywateli.
22. Kontrole graniczne, o ile zostaną wprowadzone na granicach wewnętrznych, powinny być zorganizowane w taki sposób, by unikać dużych zgromadzeń (np. kolejek), które mogą zwiększać
rozprzestrzenianie się wirusa.
23. Państwa członkowskie powinny zezwalać i ułatwiać w szczególności, ale nie tylko przepływ pracowników przygranicznych, pracujących w służbie zdrowia i sektorze żywności i w innych niezbędnych usługach (np. opieka nad dziećmi, opieka nad osobami starszymi, niezbędna obsługa urządzeń) w celu zapewnienia ciągłości działalności zawodowej.
24. Państwa członkowskie powinny koordynować przeprowadzanie badań zdrowotnych tylko po jednej stronie granicy, aby unikać ich nakładania się i zwiększonego czasu oczekiwania.
25. Państwa członkowskie, w szczególności sąsiednie państwa członkowskie, powinny ściśle współpracować i koordynować działania na poziomie UE, aby zapewnić skuteczność i proporcjonalność zastosowanych środków. 

Opr. ZMPD/DWSK/AM