Niemieckie uregulowania dotyczące płacy minimalnej w świetle prawa UE były tematem debaty, która odbyła się 22 kwietnia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestnikami spotkania byli przedstawiciele Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce.

Nie ulega wątpliwości, że na unijnym rynku ścierają się sprzeczne interesy poszczególnych państw członkowskich – powiedział otwierając debatę prof. Tomasz Giaro, prodziekan ds. współpracy z zagranicą Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Z jednej strony swoboda świadczenia usług, z drugiej zaś ochrona pracowników mobilnych. Zapewne nie byłoby większych sporów w tej kwestii, gdyby nie fakt, że niektóre państwa wykorzystują populistyczne hasła obrony praw pracowniczych do brutalnej, acz prowadzonej w białych rękawiczkach walki z zagraniczną konkurencją. Jednym z elementów tej walki jest wprowadzenie przez Niemców od 1 stycznia 2015 r. przepisów dotyczących płacy minimalnej (MiLoG). Decyzja ta wywołała wiele kontrowersji ze względu na niemal jawny, zabroniony przez unijne prawodawstwo protekcjonizm, jaki ze sobą niosą nowe regulacje. Niemcy co prawda zdecydowały się zawiesić stosowanie spornych przepisów w zakresie tranzytu, ale tylko do czasu wyjaśnienia sprawy przez Komisję Europejską (ma to nastąpić w maju tego roku), i nie wycofują się z żadnego ze swoich pomysłów.

Przypadek niemieckich uregulowań dotyczących płacy minimalnej jest podstawą rozważań nad istotą swobód gospodarczych UE i ich przestrzegania przez państwa członkowskie. Sprawa MiLoG-u zainicjowała europejską debatę nad spójnością standardów państw członkowskich w sprawie wspólnego obszaru gospodarczego. 

W opinii profesora Jana Barcza, kierownika Katedry Prawa Międzynarodowego i Prawa UE w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że regulacje te nie będą dotyczyły zagranicznych przewoźników drogowych, tych, którzy świadczą usługi tranzytowe i transgraniczne. – Moim zdaniem, w przeciwieństwie do kabotażu, te regulacje nie utrzymają się – powiedział autor licznych publikacji i prac poświęconych prawu Unii Europejskiej. Wprowadzone cztery miesiące temu przepisy budzą bowiem wątpliwości nie tylko w odniesieniu do prawa unijnego, lecz także konstytucji Niemiec. Chodzi tu przede wszystkim o bardzo krótkie vacatio legis oraz wprowadzone wyjątki przy stosowaniu nowych przepisów, np. w branżach, gdzie płaca minimalna jest wyższa niż 8,5 euro.

Profesor Barcz zwrócił także uwagę na poważne reperkusje związane z tymi przepisami, które dotknęły  polską branżę transportową. – Musimy pamiętać, że nasze przedsiębiorstwa opanowały 25 proc. usług transportowych w Niemczech. Nowe regulacje stanowią poważny problem dla tysięcy Polaków – podkreślił profesor Barcz. – Niemcy, pod płaszczykiem troski o pracownika, uprawiają klasyczny protekcjonizm – powiedziała z kolei Joanna Popiołek z Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych. – Wprowadzając swoje przepisy Niemcy dały Europie Zachodniej pretekst do podjęcia dyskusji na temat potrzeby zmiany przepisów unijnych dotyczących transportu, zmiany, która może być dla nas ryzykowna i ostatecznie wyeliminować nas z rynku Europy. 

Podczas debaty profesor Barcz przypomniał kilka orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wynika z nich, że zgodnie z prawem nie można także narzucać podwykonawcy stawek minimalnych obowiązujących w państwie zamawiającym. Ważnym elementem, który bierze pod uwagę w swoich orzeczeniach ETS, jest także kwestia interesu społecznego. Godziwy zarobek tak, lecz musi być on powiązany z kosztami utrzymania w danym kraju. – Wprowadzenie przez Niemców płacy minimalnej również dla zagranicznych podmiotów wywołało wiele kontrowersji – powiedział profesor. Stwierdził  przy tym, że tworzenie regulacji krajowych podyktowane wyłącznie interesem gospodarczym, w starciu z unijnymi przepisami jest z góry skazane na porażkę.

Tadeusz Wilk, dyrektor Departamentu Transportu Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce, zwrócił z kolei uwagę na fakt, że wynagrodzenie polskich kierowców jest de facto bardzo zbliżone, jeśli nie identyczne, do oczekiwanego przez stronę niemiecką poziomu. Tyle że polskie prawo pozwala wliczyć w to wszystkie elementy składające się na wynagrodzenie, czego nie uwzględniają nasi zachodni sąsiedzi. – Trudno wymagać, żebyśmy mieli takie same systemy płacowe – powiedział dyr. Wilk. Przywołał pojawiające się od czasu do czasu pojęcie dumpingu socjalnego. – To słowa-klucze, które nic nie znaczą, bo czegoś takiego jak dumping socjalny nie ma. Co nie zmienia faktu, że jest wykorzystywane jako usprawiedliwienie dla działań niemieckich polityków – powiedział.

Profesor Barcz zgodził się z dyr. Wilkiem, że kosztowne i pracochłonne czynności administracyjne, które muszą wykonać polscy przedsiębiorcy, by dostosować się do niemieckich przepisów, są jedną z poważniejszych barier w realizacji podstawowej zasady UE - swobodnego przepływu towarów i usług. Moderująca debatę dr hab. Anna Zawidzka-Łojek z Katedry Prawa Europejskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego przypomniała przy tej okazji, że Trybunał Sprawiedliwości bardzo rygorystyczne podchodzi do tej kwestii, co może być mocnym argumentem przemawiającym na korzyść polskich przedsiębiorców.

Uczestnicy debaty zwrócili także uwagę na fakt, że wprowadzenie przepisów dotyczących płacy minimalnej w Niemczech miało charakter czysto polityczny – dla walczącej o dojście do władzy niemieckiej partii socjaldemokratycznej było to jedno z głównych haseł wyborczych.

Organizatorem debaty było Interdyscyplinarne Koło Prawa Niemieckiego i Niemieckiej Kultury Prawnej, Fundacja Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Koło Naukowe Prawa Europejskiego WPiA UW.

Informacja własna ZMPD. Opr. PG